ពលរដ្ឋរស់នៅក្បែរទីតាំង ដែលក្រុមហ៊ុនឯកជនកំពុងធ្វើអាជីវកម្មកាយភ្នំយកថ្ម លើកឡើងថាក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បញ្ហាអាកាសធាតុបានប្រែប្រួលខុសប្លែកពីធម្មតា នៅបន្ទាប់ពីភ្នំមួយចំនួន នៅក្នុងភូមិសាស្រ្តនៃទឹកដីខេត្តកំពង់ស្ពឹ ត្រូវបានរដ្ឋប្រគល់ឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន កាយគាស់តាមចិត្ត ដែលករណីនេះធ្វើឱ្យពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងសហគមន៍ ត្រូវប្រឈមុខនឹងផលលំបាកជាច្រើនរួមទាំងគ្រោះរាំងស្ងួត និងការផ្លាស់ប្តូររដូវកាលមិនទៀងទាត់ផែមមួយកម្រិតទៀត។
នៅចម្ងាយប្រមាណជាជិត២០គីឡូម៉ែត្រពីទីរួមខេត្តកំពង់ស្ពឺ មានដីហ៊ុយត្រលោម សំឡេងម៉ាស៊ីនវិលឥតឈប់ឈរ និងមានដុំថ្មធំតូចធ្លាក់ចុះមកពីម៉ាស៊ីនវាយថ្មជាបន្តបន្ទាប់ ដែលនេះជាទិដ្ឋភាពនៅការដ្ឋានកិនថ្មភ្នំមួយកន្លែងនៅឃុំតាំងស្យា ស្ថិតក្នុងភូមិសាស្រ្ត ស្រុកភ្នំស្រួច ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។
ស្រីវ័យ៤៦ឆ្នាំ សម្បុរស្រអែម ដៃកំពុងបីចៅស្រី អ្នកស្រី ម៉ី សារ៉េម ជាពលរដ្ឋរស់នៅឃុំតាំងស្យា ស្រុកភ្នំស្រួច ខេត្តកំពង់ស្ពឺ សង្កេតឃើញថា ក្រោយពីមានការបាត់បង់ផ្នែកខ្លះនៃភ្នំនៅតំបន់នោះបានធ្វើឱ្យមានបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុមួយចំនួនបានកើតមានឡើងនៅទីនោះដូចជា បញ្ហាភ្លៀងធ្លាក់ មិនទៀងទាត់ និងមានរដូវរងាខ្លីជាងមុនជាដើម។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ភ្លៀងអត់ទៀងអត់ទាត់ បើពីមុនភ្លៀងដល់រដូវវាភ្លៀងបានវាភ្លៀង ដល់ ឥឡូវ ហ្នឹង ភ្លៀងអត់ទៀងអត់ទាត់ ភ្លៀងក៏ភ្លៀងតិច[…] ពីមុនវាអត់សូវក្ដៅ ធាតុអាកាសប្រែប្រួល ជួនកាលក្ដៅ ឥលូវអត់សូវរងា បើពីមុនយើងរងាប៉ុន្មានខែហ្នឹងណា ចាស់ពីមុនរងារ ៣ខែ ៤ខែបានបាត់រងា ឥឡូវអត់ផងហ្នឹង ខែ១១ ១២ យើងចាប់ផ្ដើមត្រជាក់ ឥឡូវអត់ផងហ្នឹង ត្រជាក់ខ្លាំងណាតែមួយអាទិត្យអីហ្នឹងឈប់ត្រជាក់ហើយ»។
ភ្នំរាំងពេន ដែលស្ថិតក្នុងភូមិសាស្រ្តឃុំតាំងស្យា កំពុងទទួលរង់នូវការវាយយកថ្មមិនឈប់ឈរពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។ហើយសកម្មភាពវាយភ្នំយកថ្មនេះ បានបង្កឱ្យមានដីហ៊ុយជាប្រចាំ និងនាំឱ្យមានការរំខានជានិច្ចទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។អ្នកស្រី ម៉ី សារ៉េម ដែលមានកូន២នាក់ និងចៅម្នាក់នៅក្នុងបន្ទុករូបនេះ និយាយថា កាលពីមុនភ្នំនេះមានទំហំធំ ហើយខ្ពស់ជាងគេ តែបច្ចុប្បន្នមានការវាយភ្នំនេះយកថ្មដែលធ្វើឱ្យបាត់បង់ផ្នែកខ្លះនៃភ្នំរាំងពេននេះទៅហើយ។
ប្រភពបន្តថា៖ «អត់សល់អីទេ បើឥឡូវហ្នឹងចង់អស់ហើយ ពីមុនខ្ពស់ណាស់ណាភ្នំហ្នឹង[ភ្នំរាំងពេន] ឥឡូវចង់រាបអស់ហើយ ខ្ពស់ហើយធំទៀត មានតែភ្នំហ្នឹងទេ ភ្នំរាំងពេនហ្នឹងខ្ពស់ជាងគេ»។
ហាក់មិនខុសគ្នាទេ អ្នកស្រី សុខ នី ដែលមានសមាជិកគ្រួសារ៤នាក់ នៅក្នុងបន្ទុក និយាយថាកាលពីព្រៃឈើនៅក្រាស់ និងដុះហ៊ុំព័ន្ធជុំវិញភ្នំច្រើន គឺមិនសូវកើតមានគ្រោះធម្មជាតិញឹកញាប់ ដូចនៅពេលនេះទេ។ប៉ុន្តែក្រោយពីក្រុមហ៊ុនឯកជន ធ្វើអាជីវកម្មកាយភ្នំយកថ្មមក គឺបានបំផ្លាញអស់ប្រភេទព្រៃរបោះដែលដុះព័ទ្ធជុំវិញភ្នំ និងជីវៈចម្រុះដែលមានគ្រប់ប្រភេទ អាស្រ័យនិងភ្នំថ្មលាក់នេះ។ហើយផ្នែកខ្លះទៀត ក៏ត្រូវបាត់បង់ទៅតាមហ្នឹងដែរ ដែលជំរុញឱ្យមានការប្រែប្រួលអាកាសធាតុមិនឈប់ឈរ រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ដូចជាភ្លៀងលែងទៀងទាត់ និងគ្មានរដូវកាលពិតប្រាកដជាដើម។
ប្រភពបន្តថា៖«ភ្លៀងកាលមុនអត់សូវមានខ្យល់កន្ត្រាក់អីទេ តែឥឡូវវាមាន។ ភ្លៀងអត់សូវទៀងទាត់ដែរ បើ ត្រូវការព្យុះហ្នឹង ព្យុះមកបាត់អត់ អត់ទៅតាមធម្មជាតិដូចពីមុនក៏អត់សូវមាន»។
អ្នកភូមិនិយាយថា ភ្នំថ្មលាក់ ដែលនៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីភ្នំរាំងពេន ដែរនោះ គឺភ្នំទាំងពីរនេះ ពួកគេពុំអាចចេញចូល ដោយសេរីទៅប្រមូលអនុផលដូចជាកាប់ឈើយកអុសដាំស្លជាដើម បានដូចមុនទៀតហើយ។ម្យ៉ាងវិញទៀត មុខរបរប្រពៃណីរបស់ពួកគេ ដូចជាវាយថ្មភ្នំជាលក្ខណៈគ្រួសារ តាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយ ក៏មិនអាចធ្វើបានដូចមុនទៀតដែរ។បច្ចុប្បន្ន ដោយមើលឃើញភ្នំទាំងពីរដែលស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្រ្តឃុំតាំងស្យា ស្រុកភ្នំស្រួច ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ចេះតែបន្តរឹចរិលទៅៗ ហើយគួបផ្សំការងារនៅតាមរោងចក្រ ក៏សំបូរ អ្នកភូមិត្រូវបង្ខំចិត្តបោះបង់មុខរបរបែបប្រពៃណីនេះអស់ទៅហើយ។
ជុំវិញនឹងគ្រោះមហន្តរាយ នៃការបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុនេះ របាយការណ៍ស្រាវជ្រាវរបស់អង្គការ Wetlands International South Asia និងសាកលវិទ្យាល័យ Utrecht University នៅប្រទេសហូឡង់ ដែលចេញផ្សាយកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ទាក់ទង «ហានិភ័យបរិស្ថាននៃការជីកយកថ្ម និងការអនុវត្តជាប្រព័ន្ធសម្របខ្លួនសម្រាប់ផែនការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន » រកឃើញថា សកម្មភាពនៃការវាយថ្មភ្នំបែបនេះ នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន ទោះបីជាបច្ចេកវិទ្យានៃការវាយយកថ្មទាំងនោះមានភាពទំនើបយ៉ាងណាក៏ដោយ។ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវដដែលបង្ហាញថា ការវាយយកថ្មភ្នំនេះ ធ្វើឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរទ្រង់ទ្រាយដី និងរចនាសម្ព័ន្ធប្រើប្រាស់ដី និងបាត់បង់ជម្រកនៃជីវចំរុះ ការបង្កដីហ៊ុយ សំឡេងរំខាន រំញ័រ និង ការសឹករិករិលជាដើម។
ដោយឡែក អ្នកស្រី ផុន ណាវី មានមុខរបរជាអ្នកលក់ដូរនៅភូមិក្រាំងខ្ជាយ នៃឃុំតាំងស្យា ស្រុកភ្នំស្រួច បានប្រាប់ថា នៅតំបន់អ្នកស្រីរស់នៅមានការវាយថ្មភ្នំបែបជាលក្ខណៈគ្រួសារនេះ មុនកំណើតអ្នកស្រីទៅទៀត។ប៉ុន្តែជាង១០ឆ្នាំកន្លងទៅ សកម្មភាពនៃការវាយភ្នំយកថ្មបែបនេះ ត្រូវជំនួសដោយគ្រឿងម៉ាស៊ីន ពីសំណាក្រុមហ៊ុនឯកជនវិញទៅហើយ។ស្ថិតក្នុងវ័យ៤៦ឆ្នាំ ស្រ្តីរូបនេះ និយាយថាសព្វថ្ងៃ បន្ទាប់ពីភ្នំត្រូវវាយកម្ទេច ក្រោមរូបភាពធ្វើអាជីវកម្មបានធ្វើឱ្យដើមឈើនៅជុំវិញភ្នំ និងផ្នែកខ្លះនៃភ្នំត្រូវក្លាយជាទីវាលរហោឋាន។មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណឹងទេ ការបាត់បង់ធនធម្មជាតិដែលធ្លាប់មាននៅនឹងភ្នំទាំងនោះ បានបង្កទៅជាគ្រោះរាំងស្ងួត ឡើងកម្ពៅខុសធម្មតា។ជាពិសេសជាងនេះទៀត គឺការផ្លាស់ប្តូររដូវកាលលែងទៀងទាត់ ដែលធ្វើឱ្យរបបទឹកភ្លៀង ម្តងមានម្តងអត់។កក្តានេះ នាំឱ្យកសិករត្រូវជួបផលលំបាកមួយកម្រិតបន្ថែមទៀត ព្រោះតែពួកគេធ្វើស្រែចម្ការ មិនសូវបានផលដូចមុនទៀតឡើយ។
ប្រភពបន្តថា៖ «ឥឡូវវាប្រែប្រួលក្ដៅជាងមុនណាអូន វាអត់សូវមានដើមឈើធំៗដូចមុន អាកាសធាតុប្រែប្រួលជាងមុន អូនឯងមើលថ្នើថ្នឹងក្ដៅបាត់ហើយ បើពីមុនមេឃខែហ្នឹងអត់សូវក្ដៅប៉ុន្មានដែរទេ[…]ឥឡូវនេះអត់ទេ ខែប្រាំងក៏ភ្លៀង ខែនេះក៏ភ្លៀងដែរ បើពីមុនដឹងខែវស្សាភ្លៀង ដល់ពេលឥឡូវអាប្រាំងក៏ភ្លៀង អាវស្សាក៏វាទឹកលិចអស់ហើយ»។
ភ្នំធម្មជាតិ មិនមែនមានតែ២ទីតាំងដែលស្ថិតនៅក្នុងឃុំតាំងស្យាមួយនេះទេ ដែលកំពុងទទួលការបំផ្លិចបំផ្លាញ ពោលមានតំបន់ផ្សេងទៀត នៅក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺនេះ ក៏មានស្ថានភាពមិនខុសគ្នាប៉ុន្មានដែរ។តាមរយៈការផ្តល់បទសម្ភាសន៍ ពីពលរដ្ឋនៅក្នុងសហគមន៍ បានបដិសេធថា ពួកគេមិនដែលដឹងថាតើក្រុមហ៊ុន ដែលកំពុងធ្វើអាជីវកម្មវាយភ្នំយកថ្មនេះ ជាកម្មសិទ្ធិរបស់អ្នកណានោះទេ។
ហើយម្យ៉ាងវិញទៀត អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធរួមទាំង អាជ្ញាធរឃុំក៏ពុំដែលបានជូនដំណឹង ឬមានការចុះសិក្សាពីហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមម្តងណាដែរ មុននឹងដាក់គំរោងធ្វើអាជីវកម្មនេះ។ប៉ុន្តែ គេសង្កេតឃើញផ្ទាំងពាណិជ្ជកម្ម ដែលគេដាក់នៅនឹងមុខផ្លូវចូលទៅការរដ្ឋានថ្ម គឺមានឈ្មោះ ជាក្រុមហ៊ុនចិន។មុនទៅដល់គោលដៅ នៃភ្នំរាំងពេន និងភ្នំថ្មលាក់ ដែលស្ថិតនៅក្នុងឃុំតាំងស្យានេះ គឺអក្សរធំៗ នៅលើផ្ទាំងប៉ាណូ អក្សរចិនអមដោយអក្សរខ្មែរដាក់ថា រោងចក្រិនថ្មស៊ុយតាយ ដែលជាក្រុមហ៊ុនរបស់ចិន កំពុងធ្វើសកម្មដឹកជញ្ជូន និងគាស់កាយថ្ម គគ្រឹកគគ្រេង។
ឆ្លើយតបបញ្ហានេះ លោក ខ្វៃ អាទិត្យា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន បានប្រាប់ថា ក្រសួងសាម៉ីតែងតែសហការជាមួយក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជាជានិច្ច ដោយតម្រូវឱ្យក្រុមហ៊ុនដែលធ្វើអាជីវកម្មវាយថ្មភ្នំទាំងអស់ ត្រូវសិក្សាជាមុនពីតម្លៃ នៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមមុននឹងដំណើរការអាជីវកម្ម។
លោកបន្តថា៖ «ការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាននេះយើងគិតគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ទាំងបរិស្ថាននៅជុំវិញតំបន់អាជីវកម្ម ក៏ដូចជាសុខភាពទូទៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងតំបន់នោះ […]ក្នុងនោះយើងធ្វើម៉េចការគ្រប់គ្រងគុណភាពខ្យល់ ជាពិសេសអាការហ៊ុយធីលី[…]សំឡេង រំញ័រ ដែលកើតចេញពីអាជីវកម្ម ក្នុងការធ្វើការបំផ្ទុះ ការកិន ការដឹកជញ្ជូនថ្មអីជាដើម។ទី២ យើងធ្វើម៉េចឱ្យគាត់មានប្រព័ន្ធក្នុងការគ្រប់គ្រងការដ្ឋានឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ដូចជាយើងសាងសង់ប្រឡាយព័ទ្ធជុំវិញ ដាំដើមឈើ ហើយធ្វើម៉េចការពារគុណភាពទឹកនៅក្បែរហ្នឹងឬក៏ដីស្រែចំការរបស់ប្រជាជនធ្វើម៉េចកុំឱ្យមានផលប៉ះពាល់[…]យើងគិតគូរពីសុខភាពសុវត្ថិភាពរបស់កម្មករនិយោជិក ហើយនិងប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅជុំវិញគម្រោង»។
បើតាមលោក ខ្វៃ អាទិត្យា ប្រសិនបើករណីក្រុមហ៊ុនធ្វើអាជីវកម្មវាយថ្មភ្នំមិនគោរពតាមការណែនាំរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន នោះក្រសួងនឹងចាតវិធានការចំពោះក្រុមហ៊ុនទាំងនោះ ហើយអាចឈានដល់ការបិទអាជីវកម្មករណីក្រុមហ៊ុនទាំងនោះនៅតែមិនគោរពតាមការដូចដែលមាននៅក្នុងកិច្ចសន្យា។
ហាក់មិនខុសគ្នាទេ លោក ជាម ច័ន្ទសោភ័ណ្ឌ អភិបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺ ប្រាប់គេហទំព័រ Press Start Cambodia កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែឧសភា ថា ការវាយថ្មភ្នំនេះនឹងមិនធ្វើឱ្យមានផលអាក្រក់ចំពោះសង្គម និងបរិស្ថានទេ។លើសពីនេះទៀតសព្វថ្ងៃនៅកម្ពុជាមានតម្រូវការថ្មជាចាំបាច់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍តែយ៉ាងណា លោកថារដ្ឋបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺបានព្យាយាមកាត់បន្ថយនូវផល់ប៉ះពាល់នានាពីការវាយថ្មភ្នំនេះ មិនធ្វេសប្រហែសម្តងណាឡើយ។
លោកបន្តថា៖ «អូ! ពាក់ព័ន្ធជាមួយនិងការវាយថ្មភ្នំ ដូចវាមិនទាក់ទងនឹងបម្រែបម្រែលអាកាសធាតុណាទេអូន ។អូនឯងដឹងហើយពាក់ព័ន្ធជាមួយនិងការអភិវឌ្ឍន៍យើងសព្វថ្ងៃនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាហ្នឹង យើងត្រូវការណាស់សម្រប់ថ្មសម្រប់អីហ្នឹងដែលធ្វើការអភិវឌ្ឍន៍ណា។ អ៊ីចឹងហើយ ក្នុងនាមរដ្ឋបាលខេត្តហ្នឹង យើងត្រូវតែខិតខំប្រឹងប្រែងណាស់ធ្វើយ៉ាងម៉េចដើម្បីយើងទី១គឺការផ្គត់ផ្គង់ ហើយទី២នោះគឺយើងបញ្ចៀសខាងនូវផលប៉ះពាល់ផ្សេងៗជូនទៅដល់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋណា»។
ចំណែកឯ កញ្ញា លាង សុវណ្ណា ជាសកម្មជនបរិស្ថាន បានប្រាប់ថា ការវាយភ្នំយកថ្មនៅស្រុកភ្នំស្រួចខេត្តកំពង់ស្ពឺនេះ ចាប់ផ្ដើមតាំងពីរូបនាំង នៅកុមារភាពមកម៉្លេះ។ហើយសកម្មភាពបែបនេះ នៅតែបន្តដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន រហូតភ្នំខ្លះប្រែក្លាយទៅជាតំបន់វាលតំនាប់អស់ទៅហើយ។
កាលគាត់នៅកុមារមកម៉្លេះ ហើយការវាយយកថ្មភ្នំនោះបានដំណើរការជាបន្តបន្ទាប់រហូតដល់ភ្នំមួយចំនួនបានរាបទៅហើយ។លើសពីនេះទៅទៀត អ្វីដែលជាក្តីបារម្ភនោះ គឺនៅត្រង់ថា ការវាយយកថ្មភ្នំនេះបានបង្កផលប៉ះពាល់ទាំងបរិស្ថាន និងសង្គមធ្ងន់ធ្ងរ ដែលនាំឱ្យមានផលវិបាកទៅដល់ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី រួមទាំងការបាត់បង់ទីជម្រកសម្រាប់សត្វព្រៃក្នុងតំបន់ និងបណ្តាលឱ្យមានការកើនឡើងនូវសំណឹក និងការផ្លាស់ប្តូរទម្រង់ប្រព័ន្ធបង្ហូរទឹក ដែលអាចមានផលប៉ះពាល់រយៈពេលវែងដល់បរិស្ថានថែមទៀត។
បើទោះជាបែបណា គេរកមិនឃើញពីទិន្នន័យ ដែលរដ្ឋត្រូវទទួលបានចំណូល ពីការបង់ពន្ធនៃអាជីវកម្មកាយភ្នំយកថ្មនេះទេ។មិនថាតែខេត្តកំពង់ស្ពឺឡើយ។សូម្បីតំបន់ដទៃទៀត ដែលក្រុមហ៊ុនធ្វើអាជីវកម្មថ្ម នេះគឺមិនដែលឃើញរដ្ឋាភិបាល បញ្ចេញទិន្នន័យ ឬតួលេខថ្មីណាមួយពីចំណូលដែលបានមកពីការបង់ពន្ធ កាយភ្នំនេះដូចគ្នាដែរ។ប៉ុន្តែ បើគេពិនិត្យទៅលើទិន្នន័យ កាលពី៥ឆ្នាំមុន បង្ហាញថា ក្រុមហ៊ុន ឆាយណា ស៊ុយ តាយ រ៉ក់ ហ្វេកធើរី ដែលអនុវត្តគំរោងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្រ្ត ភូមិក្រាំងខ្ជាយ ឃុំតាំងស្យា ស្រុកភ្នំស្រួច ខេត្តកំពង់ស្ពឺនេះ ក្រុមហ៊ុនមិនត្រឹមតែសន្យាឱ្យបានពីការអនុវត្តតាមគោលការណ៍ច្បាប់ តាមរយៈការសិក្សាពីហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមទេ។កិច្ចសន្យានេះ ក្រុមហ៊ុន ឆាយណា ស៊ុយតាយ ក៏រដ្ឋបង្គាប់ឱ្យផ្តល់ចំណូលចូលថវិកាជាតិ តាមរយៈការបង់ពន្ធ និងសួយសារអាករបន្ថែមទៀតដែរ។
គេហទំព័រ Press Start Cambodia មិនអាចស្នើសុំការបំភ្លឺជុំវិញរឿងនេះ ពីលោក កែវ រតនៈ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល និងលោក អ៊ឹង ឌីប៉ូឡា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងរ៉ែ បានទេដោយទូរស័ព្ទពុំអាចទាក់ទងបាន។
យ៉ាងនេះក្តី លោក សាន់ ម៉ាឡា ប្រធានកម្មវិធីបណ្តាញ និងតស៊ូមតិនៃអង្គការភាពជាដៃគូដើម្បីបរិស្ថាន និងការអភិវឌ្ឍន៍ លោកទទួលស្គាល់ថាថ្មភ្នំពិតជាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការអភិវត្តន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសង្គមដូចជាផ្លូវថ្នល់ និងសំណង់អាគារផ្សេងៗជាដើម។ប៉ុន្តែស្របពេលដែលរដ្ឋផ្តល់សិទ្ធិឱ្យវិស័យឯកជន ទាញយកធនធានធម្មជាតិទាំងនោះ ទៅប្រើប្រាស់គួរសិក្សាឱ្យបានល្អិតល្អន់ ទៅលើផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមឱ្យបានដិតដល់ផង។ជាពិសេស ត្រូវគិតគូរឱ្យបានហ្មត់ចត់ចំពោះពលរដ្ឋដែលនៅតំបន់ជុំវិញការរដ្ឋានបំផ្ទុះយកថ្មភ្នំ។
លោកបន្តថា៖«រដ្ឋអំណាចក៏គួរតែយកចិត្តទុកដាក់ឱ្យកាន់តែខ្ពស់ថែមទៀតទៅដល់សុខុមាលភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលគាត់រស់នៅជិតទៅនឹងការដ្ឋានទាញយកថ្មភ្នំ ដោយសារមានការបំផ្ទុះម្ដងៗវាអាចនឹងធ្វើឱ្យរំជួយ ឬក៏ប៉ះពាល់ទៅដល់សំណង់គេហដ្ឋាន ឬក៏អាចទៅដល់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ វត្តអារាមក្នុងតំបន់ផងដែរ កម្លាំងរំជួយរបស់ម៉្សៅ TNT ។ហើយម៉្យាងវិញទៀត ផលប៉ះពាល់ចំពោះបរិស្ថានក៏យើងគួរតែគិតគូរ ជាពិសេសត្រូវតែបើកទូលាយនូវរាល់ឯកសារពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ មិនថានៅលើ website ឬក៏មធ្យោបាយសាធារណៈដទៃណាទៀតដែលធានាបានថា អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ អង្គការសង្គមស៊ីវិល ប្រជាពលរដ្ឋ គឺយើងអាចចូលទៅមើលនូវរាល់ឯកសារសំខាន់ៗពាក់ព័ន្ធនឹងអស់នោះ»។
ត្រឡប់ទៅអ្នកស្រី សារ៉េម វិញ អ្នកស្រីចង់ឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធជួយការពារកុំឱ្យបាត់បង់ភ្នំនៅតំបន់ដែលអ្នកស្រីរស់នៅ ព្រោះអ្នកស្រីយល់ថា កាលណាបាត់បង់ភ្នំទៅអាចនឹងបណ្ដាលឱ្យមានគ្រោះធម្មជាតិកើតឡើង។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ចង់ឱ្យគេជួយរក្សាទុកហ្នឹងណា អត់ចង់ឱ្យបាត់បង់ភ្នំ។ យើងតែបាត់បង់ភ្នំអស់ ចាប់ផ្ដើមមានរំជួយដីមានអីចឹងណា ខ្យល់ព្យុះខ្យល់អីចឹងទៅ ខ្យល់កន្ត្រាក់»៕