សង្គមស៊ីវិល សហជីព យុវជន និងពលរដ្ឋប្រមាណជាង ១០០នាក់ បន្តទាមទារឱ្យមានការស៊ើបអង្កេតដ៏ត្រឹមត្រូវមួយ ដើម្បីស្វែងរកអ្នកទទួលខុសត្រូវពិតប្រាកដ ក្នុងករណីឃាតកម្មទៅលើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី អ្នកវិភាគនយោបាយ ខណៈពួកគេថា រយៈពេល៩ឆ្នាំមកនេះ យុត្តិធម៌ពិតប្រាកដសម្រាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី នៅមិនទាន់មាននៅឡើយ។
ការលើកឡើងរបស់សង្គមស៊ីវិល សហជីព យុវជន និងពលរដ្ឋទាំងនោះ បានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥នេះ ដែលជាថ្ងៃរំលឹកខួប៩ឆ្នាំ នៃមរណភាពរបស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី នៅទីតាំងដែលលោកត្រូវបានខ្មាំន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់ នៅចំណុចស្តារម៉ាតនៃការ៉ាស់សាំងកាល់តិច ស្តុបបូកគោ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
នៅពេលប្រមូលផ្តុំគ្នាគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធនោះ ពួកគេបានស្រែកថា «យុត្តិធម៌សម្រាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី យុត្តិធម៌សម្រាប់សង្គម» និងក្នុងដៃមានកាន់ជាពាក្យស្លោកអមជាមួយរូបភាពរបស់លោក កែម ឡី ដែលសរសេរថា «តើឱ្យខ្ញុំរត់ទៅណា? បើទីនេះជាមាតុភូមិខ្ញុំ»។
លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ មានប្រសាសន៍ក្នុងពិធីនោះថា ការបាត់បង់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ជាការបាត់ធនធានដ៏កម្រ និងមានសក្កានុពលមួយរូប ព្រោះលោកជានិមិត្តរូបម្នាក់ដែលហ៊ាននិយាយការពិតនៅកម្ពុជា និងបានបណ្តុះគំនិតឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ ឱ្យមានការយល់ដឹងអំពីសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងអភិបាលកិច្ចល្អជាដើម។
លោកថា៖ «គាត់ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយល់ហើយស្តាប់បាន អំពីអ្វីដែលជាសិទ្ធរបស់គាត់ សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសង្គមជាតិយើង។ ទាំងអស់នេះហើយដែលជាស្នាដៃដែលក្នុងនាមយើងជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលនេះ បានចាត់ទុកទង្វើទាំងអស់របស់លោក កែម ឡី ជាវីរភាពមួយដែលកម្រ និងគ្មានមនុស្សណាម្នាក់ធ្វើបានដូចគាត់»។
មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលរូបនេះ ក៏បានលើកឡើងដែរថា បើទោះជាសំណុំរឿងឃាតកម្មទៅលើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី នេះ មានការចាប់ខ្លួន និងដាក់ទោសទណ្ឌទៅលើបុគ្គល ឈ្មោះ អឿត អាង ហៅ ជួប សម្លាប់ កីដោយ ប៉ុន្តែសំណុំរឿងនេះ តុលាការបានបំបែកជាពីរសំណុំរឿងវិញ ហើយក៏មិនទាន់មានលទ្ធផល ឬដំណើរការអ្វីនៅឡើយដែរ ដែលជាការបង្ហាញថា យុត្តិធម៌ពិតប្រាកដជូនលោកបណ្ឌិត កែម ឡី នៅមិនទាន់មាននៅឡើយទេ គិតមកដល់ពេលនេះដែលមានរយៈពេល៩ឆ្នាំមកហើយ។
លោកថា៖ «អ៊ីចឹងយុត្តិធម៌សម្រាប់លោក កែម ឡី នៅតែមិនទាន់ទទួលបាននៅឡើយ ចំពោះយើងជាសង្គមស៊ីវិល នៅតែទាមទារឱ្យមានការស៊ើបអង្គេតដោយម៉ត់ចត់ ហើយធានាថាជនដែលពាក់ព័ន្ធនឹងត្រូវយកមកអនុវត្តន៍តាមផ្លូវច្បាប់ ដើម្បីជៀសវាងនូវករណីការបាត់បង់ជីវិតសកម្មជនជាច្រើនទៀត»។
លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដែលជាអ្នកវិភាគនយោបាយ និងជាអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សដ៏មានប្រជាប្រិយភាព មួយរូប ត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់ កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦ នៅស្តារម៉ាតនៃការ៉ាស់សាំងកាល់តិច បូកគោ ខណៈដែលលោកកំពុងទទួលទានកាហ្វេពេលព្រឹក។ ភ្លាមៗនោះ អាជ្ញាធរបានចាប់ខ្លួនបុរសម្នាក់ ដែលបានសារភាពថាបានសម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី និងអះអាងថាដោយសារតែលោកបណ្ឌិត មិនបានសងប្រាក់ដែលបានខ្ចីគាត់ចំនួន ៣០០០ដុល្លារ។ ការលើកឡើងរបស់បុរសរូបនេះ ត្រូវបានបដិសេធដោយសមាជិកក្រុមគ្រួសាររបស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី និងគ្រួសារជនសង្ស័យ។ នេះបើតាមការផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទខ្លីមួយរបស់អង្គការលីកាដូ នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ។
លីកាដូ បានបន្តទៀតថា សវនាការកន្លះថ្ងៃដែលបានធ្វើឡើងកាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០១៧ មិនបានគោរពតាមស្តង់ដារសិទិ្ធទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយយុត្តិធម៌នោះទេ ហើយត្រូវបានសាធារណមតិរិះគន់ជាខ្លាំងចំពោះសវនាការដែលមិនមានលក្ខណៈគ្រប់គ្រាន់ ហើយគ្មានយុត្តិធម៌។
ប្រភពដដែលបន្តថា ជនល្មើសត្រូវបានចោទប្រកាន់ និងផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត ប៉ុន្តែការជំនុំជម្រះ ក៏ពុំមានបង្ហាញមុខសញ្ញាជនល្មើសផ្សេងទៀត ដែលជាប់ទាក់ទងនឹងឃាតកម្ម ហើយនៅតែមានមន្ទិលសង្ស័យជាច្រើន ចំពោះការស្លាប់របស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ បានលើកឡើងពីលក្ខណៈមិនគ្រប់គ្រាន់នៃសវនាការជំនុំជម្រះ និង ការស៊ើបអង្កេត ជាពិសេសការបរាជ័យក្នុងការពិនិត្យឱ្យបានត្រឹមត្រូវ លើអង្គហេតុមួយចំនួន ជុំវិញករណីឃាតកម្មនេះ ដូច្នេះក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាង ១៦០ស្ថាប័ន បានចូលរួមគាំទ្រលើលិខិតដាក់ទៅអតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ ដោយអំពាវនាវឱ្យបង្កើតគណៈកម្មការស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យមួយ សម្រាប់ស៊ើបអង្កេតលើករណីឃាតកម្មលើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី។
ជាមួយគ្នានេះដែរ លោក នី សុខា ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក បានថ្លែងក្នុងពិធីរំលឹកខួប៩ឆ្នាំនៃមរណភាពរបស់លោក កែម ឡី ដែរថា ការស្វែងរកយុត្តិធម៌សម្រាប់ករណីឃាតកម្មទៅលើលោក កែម ឡី ហាក់នៅតែមានភាពចន្លោះប្រហោង និងមន្ទិលសង្ស័យមួយចំនួន ដែលសង្គមស៊ីវិល នៅបន្តទទូចឱ្យអ្នកពាក់ព័ន្ធ និងស្ថាប័នផ្សេងៗ ធ្វើការស៊ើបអង្កេតដ៏ត្រឹមត្រូវមួយ ដើម្បីរកយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដជូនលោកបណ្ឌិត និងក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់។
លោកថា៖ «រហូតមកដល់ពេលនេះ យើងឃើញថា សមត្ថកិច្ចធ្វើការចាប់ខ្លួនទៅលើតែបុគ្គលម្នាក់គត់ដែលយើងទាំងអស់គ្នាបានដឹងថា លោក ជួប សម្លាប់ ដែលគេបានសន្និដ្ឋានថាជាឃាតករបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី។ ប៉ុន្តែទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ មហាជននៅមានការសង្ស័យនៅមានការស្រពិចស្រពិល នៅក្នុងករណីនៃការចាប់ខ្លួនទៅលើលោក ជួប សម្លាប់ នេះ ដូច្នេះហើយពួកយើងនៅតែធ្វើការអំពាវនាវហើយអំពាវនាវទៀត សូមឱ្យរដ្ឋាភិបាលក៏ដូចជាស្ថាប័នតុលាការហ្នឹង មេត្តាបន្តបើកការស៊ើបអង្កេតឱ្យបានច្បាស់លាស់ ឱ្យមានលក្ខណៈតម្លាភាព ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យមហាជន គេអាចទទួលយកបាន ជឿជាក់ថាដំណើរការនៃការស្រាវជ្រាវនៃការស៊ើបអង្កេតហ្នឹង គឺជារឿងមួយដែលអាចនឹងផ្តល់យុត្តិធម៌ពិតប្រាកដដល់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី»។
លោក ធូ វ៉ាឃីម ជាយុវជនដែលសកម្មក្នុងការចូលរួមការពារបរិស្ថាន និងបានចូលរួមគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធលោកបណ្ឌិត កែម ឡី នៅការ៉ាស់សាំងកាល់តិចបូកគោដែរនោះ បានរំលឹកពីវីរៈភាពរបស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដែលកាលលោកនៅមានជីវិត គឺបានចូលរួមយ៉ាងសកម្មជួយដល់សង្គមជាតិ ព្រមទាំងបានផ្តល់នូវដំបូន្មានល្អៗដល់យុវជនជំនាន់ក្រោយ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំតែងតែស្តាប់ការវិភាគរបស់លោបណ្ឌិត កែម ឡី គាត់និយាយពីសង្គមតែងតែត្រូវ ៩៩ភាគរយចឹងហើយបានជាខ្ញុំចាត់ទុកគាត់ជានិមិត្តរូបរបស់ខ្ញុំ។ មែនទែនទៅ នៅពេលដែលបាត់បង់ធនធានដែលកម្រដូចគាត់ ធ្វើឱ្យសង្គមលែងមានការពិត ធ្វើឲ្យសង្គមប្រែជាអនាធិបតេយ្យ»។
ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាល លោក បែន បូណា បានបដិសេធឆ្លើយតប ដោយបង្វែរសំណួរឱ្យសួរទៅកាន់អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ជំនួសវិញ។
លោកថា៖ «រឿងយុត្តិធម៌ហ្នឹងសួរទៅក្រសួងយុត្តិធម៌ និងតុលាការ រដ្ឋាភិបាលយើងហួសពីដៃយើងហើយមានតែតុលាការទេ ដែលមានឆន្ទានុសិទ្ធិក្នុងការស្វែងរកយុត្តិធម៌កាត់ក្តីអីយ៉ាងណា»។
ចំណែក អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ឯម ចន្ទ័មករា មានប្រសាសន៍យ៉ាងខ្លីថា សំណុំរឿងឃាតកម្មលើលោក កែម ឡី នេះ ខាងតុលាការបានផ្តល់យុត្តិធម៌ទៅតាមផ្លូវច្បាប់រួចហើយ។
លោកថា៖ «ករណីនេះ គឺខាងតុលាការបានផ្តល់យុត្តិធម៌ត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ ហើយជនដៃដល់ ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចរកឃើញ និងបានផ្តន្ទាទោសតាមផ្លូវច្បាប់រួចហើយ»។
ទោះជាយ៉ាងណា នៅក្នុងឱកាសនៃការរំលឹកខួប ៩ឆ្នាំ នៃឃាតកម្មរបស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី នេះ ក្រុមសង្គមស៊ីវិល ក៏បានបន្តទាមទារឱ្យមានការស៊ើបអង្កេតដ៏ត្រឹមត្រូវមួយ ដើម្បីរកឱ្យឃើញនូវអ្នកទទួលខុសត្រូវ និងនាំមកនូវយុត្តិធម៌ ជូនទាំងលោកបណ្ឌិត កែម ឡី លោក ឈុត វុទ្ធី លោក ជា វិជ្ជា និងសកម្មជនផ្សេងទៀត ដែលរងគ្រោះ ៕