ប្រធានគណបក្សកាន់អំណាចនៅកម្ពុជា និងជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា លោក ហ៊ុន សែន បានព្រមាននៅថ្ងៃនេះថាកម្ពុជានឹងបិទការនាំចូលបន្លែ និងផ្លែឈើពីប្រទេសថៃនៅទូទាំងព្រំដែន ក្នុងករណីភាគីថៃមិនព្រមបើកច្រកព្រំដែនឱ្យដូចដើមវិញ ក្នុងរយៈពេល២៤ម៉ោងទេនោះ។
តាមរយៈវីដេអូផ្សាយផ្ទាល់ពិសេសនៅមុនពេលប្រជុំពេញអង្គលើកទី៣ ព្រឹទ្ធសភា នីតិកាលទី៥ នាថ្ងៃទី១៦ ខែមិថុនានេះ ប្រធានគណបក្សកាន់អំណាចនៅកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា កម្ពុជា-ថៃ មានកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងប្រទេសទាំងពីរ ទៅលើបញ្ហាច្រកព្រំដែន ប៉ុន្តែនៅពេលបិទព្រំដែន គឺភាគីថៃបិទដោយឯកតាភាគី តែពេលថៃចង់បើកវិញ មកបបួលភាគីកម្ពុជាចរចា និងដាក់លក្ខខណ្ឌ។ លោកថា កម្ពុជា ជាប្រទេសដែលមានកិត្តិយស មានសេចក្តីថ្លែថ្នូរ និងចេះទទួលខុសត្រូវ ដូច្នេះលោកសង្ឃឹមថា ភាគីថៃ នឹងត្រូវចេះទទួលខុសត្រូវករណីខ្លួនបានប្រព្រឹត្តដែរ។
ជុំវិញបញ្ហានេះ លោកក៏បានព្រមានដែរថា កម្ពុជា នឹងបិទការនាំចូលបន្លែ ផ្លែឈើដែលនាំចូលពីប្រទេសថៃនៅទូទាំងព្រំដែន នៅថ្ងៃអង្គារស្អែកនេះ បើភាគីថៃនៅតែមិនបើកច្រកព្រំដែនដូចធម្មតាវិញ ដូចមុនពេលមានជម្លោះព្រំដែនទេនោះ។
លោកថា៖ «យើងពន្យារពេល ២៤ម៉ោង ប៉ុន្តែបើថ្ងៃនេះ ភាគីថៃមិនព្រមបើកច្រកឱ្យដូចដើមវិញទេ ថ្ងៃស្អែកយើងនឹងចាប់អនុវត្តទូទាំងព្រំដែន ដែលហាមឃាត់នូវការនាំចូលផ្លែឈើ និងហាមឃាត់នូវការនាំចូលបន្លែចូលមកកាន់កម្ពុជា […] សុំនិយាយទុកជាមុនឱ្យហើយថា លទ្ធភាពនៃការបិទមិនឱ្យនាំទំនិញថៃចូលមកប្រើប្រាស់នៅប្រទេសកម្ពុជា គឺជាលទ្ធភាពខ្ពស់ ប្រសិនបើព្រំដែនមិនត្រូវបានបើកឱ្យដំណើរការឡើងវិញ»។
លោក ហ៊ុន សែន បន្តថា បញ្ហាច្រកព្រំដែនរវាងកម្ពុជានិងថៃនេះ អាចត្រូវបានដោះស្រាយយ៉ាងងាយស្រួល ដោយភាគីថៃគ្រាន់តែបើកច្រកព្រំដែនដែលខ្លួនបានបិទដោយឯកតោភាគីនោះជាការស្រេច។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ដូច្នេះវាងាយណាស់ នៅពេលដែលខ្លួនចេញបញ្ជាមកបិទ[ព្រំដែន]ជាឯកតោភាគី គ្រាន់តែដកអាបទបញ្ជាហ្នឹងវិញទៅ វាចប់បាត់ទៅហើយ។ គ្មានចាំបាច់ត្រូវចរចា អន្ទង់វែងឆ្នាំងវែងទេ [បើសិនជាថៃបើក[ព្រំដែន] នៅម៉ោង១ យូរបំផុត៥ម៉ោង ខ្ញុំនិយាយថា យូរបំផុត៥ម៉ោង ព្រោះខ្ញុំចង់និយាយថា ក្រែងលោថៃថាប្រកាសបើកនៅម៉ោង ១យប់ យើងអាឡែងតែដេកអត់ដឹងរឿង អញ្ចឹងបានខ្ញុំនិយាយថាយូរបំផុត ៥ម៉ោង។ ប៉ុន្តែបើសិនជាពេលថ្ងៃវិញ ប្រហែលជាតែត្រឹម១ម៉ោង ឬ២ម៉ោង កម្ពុជាបើក[ព្រំដែន]ធម្មតា»។
លោក លី សុធារ៉ាយុត្តិ អគ្គលេខាគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ បានគាំទ្រចំពោះការសម្រេចចិត្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងស្ថានភាពតឹងតែង លើបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។ លោកយល់ថា ការបង្ហាញគោលជំហររបស់កម្ពុជា ត្រូវមានភាពច្បាស់លាស់ ដើម្បីការពារបូរណភាពទឹកដី និងអធិបតេយ្យកម្ពុជាពីការឈ្លានពាន។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងគាំទ្រចំពោះភាពម៉ឺងម៉ាត់ និងភាពប្រាកដនិយមរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងស្ថានភាពតឹងតែងលើបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ និងប្តេជ្ញាការពារបូរណភាពទឹកដី និងអធិបតេយ្យកម្ពុជាមិនឲ្យប្រទេសជិតខាងឈ្លានពាន។ ក្នុងនាមជាគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាល ឬគណបក្សប្រកួតប្រជែង យើងយល់ថា ការបង្ហាញគោលជំហរច្បាស់លាស់ គឺជារឿងសំខាន់ និងចាំបាច់ណាស់»។
លោកនិយាយថា រាជរដ្ឋាភិបាលគួរបើកឲ្យទូលាយទៅកាន់ពលរដ្ឋ អ្នកជំនាញ និងគណបក្សនយោបាយក្នុងការចូលរួមផ្តល់ជាគំនិត ដែលទាក់ទិននឹងការការពារបូរណភាពទឹកដី និងអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា និងទប់ស្កាត់នូវរាល់គំនិតទន្រ្ទានឈ្លានពានពីសំណាក់បរទេសជិតខាង។
សម្រាប់លោក លី សុធារ៉ាយុត្តិ មានទស្សនដូចមេដឹកនាំគណបក្សកាន់អំណាចដែរ គឺមិនចង់ឱ្យមានការប្រើប្រាស់មធ្យោបាយយោធា ឬការប្រើប្រាស់អាវុធ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែននេះទេ ដោយភាគីទាំងពីរ គួរប្រើយន្តការការទូត និងយន្តការអន្តរជាតិ តាមរយៈតុលាការអន្តរជាតិ ICJ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «តាមពិតទៅ យើងមិនចង់ឲ្យមានការប្រើប្រាស់មធ្យោបាយយោធា ដើម្បីដោះស្រាយរឿងនេះទេ ព្រោះនាំមកនូវការខូចខាតទាំងសងខាង។ យើងលើកទឹកចិត្ត និងស្វាគមន៍នូវការប្រើយន្តការការទូត និងនយោបាយដែលមានស្រាប់ និងយន្តការអន្តរជាតិ (ICJ) ដើម្បីជួយដោះស្រាយ ការពារ និងរារាំងកុំឲ្យមានការឈ្លានពានលើបូរណភាពទឹកដី និងអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា។ តែយើងក៏ត្រូវតែពង្រឹងវិស័យការពារជាតិ ដើម្បីឆ្លើយតប និងទប់ទល់នឹងរាល់ការឈ្លានពានពីសំណាក់បរទេសជិតខាងដែរ»។
ចំណែក លោក វន ចាន់ឡូត ជាអ្នកច្បាប់ និងអ្នកវិភាគឯករាជ្យ យល់ឃើញថា ដើម្បីបន្ធូររបន្ថយស្ថានការណ៍ចំពោះមុខនេះ ការសម្រេចចិត្តរបស់ភាគីថៃ គឺជារឿងអាទិភាព ឬជារឿងចាំបាច់ ព្រោះភាគីថៃ គឺជាអ្នកផ្តើមការបង្កើតបញ្ហាទាំងនេះ។
លោកថា ការដាក់ឱសានវាទរបស់មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចនៅកម្ពុជា នាពេលនេះ ប្រហែលជាវិធានការឆ្លើយតបរបស់កម្ពុជា ចំពោះសកម្មភាពរបស់ភាគីថៃដែលធ្វើមកលើកម្ពុជា ខណៈកម្ពុជាព្យាយាមដោះស្រាយតាមយន្តការទ្វេភាគី និងយន្តការតុលាការអន្តរជាតិ(ICJ) នៅតំបន់រសើបទាំង៤ រួមមាន តំបន់មុំ៣ដែលផ្ទុះអាវុធនាពេលថ្មីៗនេះ និងប្រាសាទតាមាន់តូច តាមាន់ធំ និងតាក្របី។
លោកបន្តថា៖ «ការដាក់ឱសានវាទរបស់សម្តេច ហ៊ុន សែន ទៅកាន់ពួកយោធាថៃ ឱ្យសម្រួលស្ថានការណ៍វិលត្រឡប់មកសភាពដើមវិញ ក្នុងរយៈពេល២៤ ម៉ោងនេះ ទំនងជាការវាស់ស្ទង់ឥរិយាបទពួកយោធាថៃថាតើពិតជាចង់ដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិវិធី ឬក៏ពួកយោធាថៃនៅតែរឹងត្អឹងម៉ឹងមាត់ ក្នុងការចង់ប្រើប្រាស់កម្លាំងយោធាជាមួយនឹងកម្ពុជាក្នុងការឈ្លានពានទឹកដីកម្ពុជា ដូចយើងដឹងហើយថា ពួកយោធាថៃព្យាយាមប្រើប្រាស់សង្គ្រាម វោហាសាស្រ្ត ដោយក្នុងនោះព្យាយាមរុញស្ថានការណ៍ឱ្យកាន់តែក្តៅឡើងៗ ដើម្បីអាចឈានដល់ការប្រើប្រាស់នូវកម្លាំងយោធារវាងគ្នាទៅវិញទៅមក។
បញ្ហាជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃនេះ បានចាប់ផ្ដើមកើនឡើងកម្ដៅ បន្ទាប់ពីទាហានថៃ បានវាយឆ្មក់ចូលមកបាញ់សម្លាប់ទាហានខ្មែរម្នាក់ នៅតំបន់មុំបី ស្រុកជាំក្សាន្ត ខេត្តព្រះវិហារ កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជា។
កម្ដៅវិវាទព្រំដែននេះប្រទេសទាំងពីរ ហាក់មានភាពតានតឹងឡើងបន្ថែមទៀត ក្រោយភាគីថៃដាក់សម្ពាធកម្ពុជា តាមរយៈការបិទព្រំដែនដោយឯកតោភាគី ការគំរាមថាកាត់ផ្ដាច់អគ្គិសនី និងសេវាអ៊ីនធឺណិតជាដើម។
បើតាមរបាយការណ៍ចេញផ្សាយនៅខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ របស់អគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករ ឱ្យដឹងថា ពីខែមករា ដល់ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ ប្រទេសកម្ពុជា បាននាំចូលទំនិញពីប្រទេសថៃ ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់សរុបចំនួន ១,៤៨៣,០៩៥លានដុល្លារ ដែលតួលេខនេះបានកើនឡើង ១០.៤ភាគរយ បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នានៅឆ្នាំ២០២៤៕