ក្រសួងវប្បធម៌កម្ពុជា ថ្កោលទោសយោធាថៃករណីបង្កឲ្យមានការបំផ្លិតបំផ្លាញប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលជាបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ពិភពលោក ក្នុងនោះកម្ពុជាក៏នឹងរៀបចំនីតិវិធី ដើម្បីទាមទារយុត្តិធម៌ និងសំណងតាមផ្លូវច្បាប់អន្តរជាតិផងដែរ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈកម្ពុជា ចុះថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ បានលើកឡើងថា ក្រោយយោធាថៃបើកការវាយប្រហារមុនមកលើកម្ពុជា កាលពីព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ដោយការប្រើប្រាស់កាំភ្លើងធំបាញ់ផ្លោង និងការទម្លាក់គ្រាប់បែកពីលើអាកាសនោះ ក៏បានបណ្តាលឲ្យខូចខាតដល់ទីតាំងជុំវិញ និងរចនាសម្ព័ន្ធផ្ទាល់របស់ប្រាសាទព្រះវិហារផងដែរ។
ក្រសួងបន្តថា ទង្វើរបស់យោធាថៃ បង្ហាញឲ្យឃើញពីការមិនគោរពកាតព្វកិច្ចផ្លូវច្បាប់អន្តរជាតិ លើការគោរព ការពារ និងអភិរក្សបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ពិភពលោក ពីសំណាក់ភាគីថៃ ក្នុងនាមជារដ្ឋភាគីនៃអនុសញ្ញាទីក្រុងឡាអេឆ្នាំ១៩៥៤ និងអនុសញ្ញាអង្គការយូណេស្កូឆ្នាំ១៩៧២។
ក្រសួងវប្បធម៌កម្ពុជាថា៖ «ការកំណត់គោលដៅវាយប្រហារដោយចេតនា ការបំផ្លិចបំផ្លាញសម្បត្តិវប្បធម៌ និងការរំលោភលើច្បាប់អន្តរជាតិ គឺជាឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម។ សកម្មភាពឈ្លានពានរបស់ថៃ មិនត្រឹមតែបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់រចនាសម្ព័ន្ធប្រាសាទដែលជាបេតិកភណ្ឌរួមរបស់មនុស្សជាតិប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងឆ្លុះបញ្ចាំងពីការមិនគោរពកាតព្វកិច្ចផ្លូវច្បាប់អន្តរជាតិ ពីសំណាក់ប្រទេសថៃផងដែរ»។
ករណីនេះ ក្រសួងវប្បធម៌កម្ពុជា នឹងធ្វើការវាយតម្លៃលម្អិត ចងក្រងឯកសារពាក់ព័ន្ធ រួមទាំងការខូចខាតនានា ស្របតាមនីតិវិធីអន្តរជាតិ ដើម្បីទាមទារយុត្តិធម៌ និងសំណងតាមផ្លូវច្បាប់អន្តរជាតិជាធរមាន ព្រមទាំងពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ និងអង្គការអន្តរជាតិ ដើម្បីអនុវត្តវិធានការការពារទាំងអស់ ដែលមានចែងក្នុងពិធីសារទីពីរនៃអនុសញ្ញាទីក្រុងឡាអេ។
លោក ស៊ុំ ម៉ាប់ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ប្រាប់ Press Start Cambodia នៅថ្ងៃទី២៥ ខែកក្កដានេះថា កម្ពុជានឹងសហការជាមួយអង្គការអន្តរជាតិ ក្នុងការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់ ដើម្បីបញ្ចូនរបាយកាណ៍ទៅអង្គការយូណេស្កូ ស្តីពីសកម្មភាពឈ្លានពាន បំផ្លិចបំផ្លាញបេតិកភណ្ឌពិភពលោកពីសំណាក់កងទ័ពថៃ។
លោកអះអាងថា៖ «ជាកាតព្វកិច្ចរបស់យើង យើងនឹងសហការជាមួយនឹងអង្គការអន្តរជាតិដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការគ្រប់គ្រងបេតិកភណ្ឌពិភពលោក វាយតម្លៃផលប៉ះពាល់ការខូចខាតរៀបចំរបាយកាណ៍ផ្លូវការ ហើយបញ្ចូនទៅយូណេស្កូ ដើម្បីឲ្យឃើញអំពីភាពអសីលធម៌របស់ថៃ ដែលឈ្លានពានហើយបំផ្លាញប្រាសាទទៀត»។
បើតាម លោក គង់ ពុទ្ធិការ ការបាញ់ផ្លោងរបស់យោធាថៃ នៅតែបន្តមាននៅឡើយ គិតត្រឹមព្រឹកថ្ងៃសុក្រនេះ។
លោកថា៖ «នៅមានការបន្តបាញ់ផ្លោង តាំងពីព្រឹកមិញមក»។
គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២៥នេះ មានរយៈពេល១៧ឆ្នាំហើយ ដែលប្រាសាទព្រះវិហារ ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៃអង្គការយូណេស្កូ (UNESCO) ពោលគឺចាប់ពីថ្ងៃទី០៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា យល់ថា ទង្វើរបស់យោធាថៃ ដែលបានធ្វើឱ្យខូចខាតដល់ប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលជាសម្បត្តិបេតិកភពណ្ឌវប្បធម៌ពិភពលោកនេះ នឹងធ្វើឲ្យថៃបាក់មុខនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ លោកបន្តថា ក្រៅពីការប្តឹងថៃទៅអង្គការអន្តរជាតិ កម្ពុជាគួរដាក់លិខិតទៅអង្គការសហប្រជាជាតិ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ(ICJ) និងសហគមន៍អាស៊ាន ព្រមទាំងអំពាវនាវសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីអន្តរជាតិ ដើម្បីការពារសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌនេះ។
លោកថា៖ «ជាការទទួលខុសត្រូវ ភាគីកម្ពុជាប្តឹងទៅអង្គការយូណេស្កូ ហើយនិងសហគមន៍អន្តរជាតិ ជាពិសេសតុលាការ ICJ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិដែលបានចេញសាលក្រមឲ្យកម្ពុជាឈ្នះក្តី កាលពី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦២នោះ! ឲ្យអនុវត្តសាលក្រមនោះឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ឲ្យភាគីថៃគោរពតាមសាលដីកានេះ»។
Press Start Cambodia មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះ ពីតំណាងអង្គការយូណេស្កូ បាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃសុក្រនេះ។
ប្រាសាទព្រះវិហារ ស្ថិតក្នុងភូមិស្វាយជ្រុំ ឃុំកន្ទួត ស្រុកជាំក្សាន្ត ខេត្តព្រះវិហារ នៅលើខ្នងភ្នំដងរែក (៨០០ គុណនឹង ៤០០ ម៉ែត្រការ៉េ)។
ប្រាសាទនេះ គឺជាតំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដែលមានឈ្មោះថា សេការីស្វារៈ មានន័យថា អំណាចនៃភ្នំ ហើយត្រូវបានសាងសង់ឡើងនៅក្នុងអំឡុងចុងសតវត្សទី៩ និងដើមសតវត្សទី១០ ដោយព្រះមហាក្សត្រចំនួន ៤អង្គ ក្នុងនោះមាន ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២ និងព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦៕